“Trouwens, ik keek zojuist op je website en ik vind die foto’s eigenlijk een beetje kil en koud”, zegt mijn echtgenoot tussen neus en lippen door tijdens de koffie. “Oh, hoezo. Dat valt best wel mee. Ligt zeker aan je beeldscherm”, zeg ik kribbig. Hoewel hij verwoordt wat ik eerder zelf gedacht heb, ben ik toch een beetje gepikeerd. Die foto’s heb ik zelf gemaakt en ze staan al een paar weken op de website. Komt hij nu mee!
Aan het einde van de ochtend krijg ik een bericht via messenger van een oud- studiegenoot. Ze schrijft met voorzichtige bewoordingen dat ze mijn nieuwe foto’s op facebook niet bijzonder vindt. Ze vindt ze te gewoon en niet passend bij mij. Mijn natuurfoto’s die er eerst op stonden vond ze mooier.
Het triggert me. Twee opmerkingen/berichten op dezelfde dag, over hetzelfde onderwerp. Het eerste bericht ervaar ik als kritiek, het tweede bericht als feedback. Ze bedoelen beiden hetzelfde. Van de eerste schiet ik in de weerstand, van de tweede ga ik in de actiestand…
Feedback en kritiek
Ik duik in de theorie van feedback en kritiek. Er zijn veel verschillende theorieën te vinden en ik geef hier een weergave van wat mij daarin aanspreekt.
Letterlijk betekent feedback terugkoppeling. Feedback hoeft niet negatief te zijn. Een compliment is ook feedback. Eigenlijk is elke reactie op een actie feedback. Door de reactie die je krijgt op je actie kun je zien en ervaren of een actie het gewenste resultaat heeft. Eventueel kun je een andere actie overwegen, als je niet het gewenste resultaat bereikt, om zo alsnog je doel te bereiken. Veel feedback geef je onbewust: in de lach schieten, blozen, een boos gezicht trekken, je stem verheffen. Dit zijn allemaal reacties op een ervaring of gebeurtenis.
Bij feedback bedoelen we meestal de vorm waar wel bewust over nagedacht is. Dit kan zijn op je werk bij een functioneringsgesprek, of je partner die je vertelt hoe je gedrag op hem of haar overkomt. Feedback kan positief of negatief zijn. Applaus en een compliment zijn positief. Negatieve feedback kan ervaren worden als kritiek.
Kritiek is over het algemeen negatief. De ander laat je (verbaal of non-verbaal) weten dat je iets verkeerd, of niet goed genoeg hebt gedaan. Het wordt daarom vaak ervaren als een persoonlijke aanval. De ontvanger kan zich beledigd of gekwetst voelen. Iemand die zich bekritiseerd voelt staat daarna meestal niet meer open voor tips voor verbetering.
Waarom raakt negatieve feedback of kritiek?
Niet alle kritiek of negatieve feedback komt even hard binnen. Er zijn bepaalde factoren die bepalen of kritiek ons in meer of mindere mate raakt.
- De kritiek die je krijgt versterkt en bevestigt je eigen twijfel of het negatieve beeld wat je over jezelf of je eigen kunnen hebt.
- Je hebt je best gedaan, je intentie is goed en dan krijg je negatieve feedback. Je voelt je niet gezien en begrepen in jouw intentie.
- De persoon die kritiek geeft, is belangrijk voor jou of heeft veel invloed op jou.
- De intonatie; hoe iemand zijn of haar feedback brengt, heeft invloed op hoe dit ons emotioneel raakt.
- Perfectionisme, faalangst en/of een negatief zelfbeeld; Als je perfectionistisch bent en/of een negatief zelfbeeld hebt, dan twijfel je vaak aan jezelf en je eigen kunnen. Dit maakt dat kritiek je dieper raakt. Je bent hier meer kwetsbaar voor.
- Op het moment dat je je meer kwetsbaar, moe of emotioneel voelt, raakt negatieve feedback en kritiek je meer.
Feedback is een kado
Ik herinner me een teamdag die ik in een ver verleden gehad heb. Deze ging over feedback geven en ontvangen. Wat me daarvan is bijgebleven is dat je feedback kunt zien als een kado. Je kunt het aannemen, uitpakken en er iets mee doen. Of je neemt het aan, bedankt de gever en legt het vervolgens in een kast om er niet meer naar te kijken.
Bevriezen of vluchten
Als kind was ik onzeker, ik wilde het graag iedereen naar de zin maken en deed erg mijn best om alles goed te doen. Nadat ik slachtoffer werd van pesten heb ik jarenlang een negatief zelfbeeld gehad. Feedback of kritiek vatte ik persoonlijk op en viel in een bodem van: “Zie je wel, ik ben niet goed genoeg of ik doe het weer niet goed”. Tranen die snel stroomden (wat ik verschrikkelijk vond) maakte het vaak onmogelijk om op een goede manier te reageren. Mijn eerste reactie was vluchten of bevriezen, zodat de ander mijn tranen niet kon zien. Feedback bleef hierdoor onbespreekbaar en kritiek kon me tot in mijn volwassenheid nog in tranen brengen.
Gelukkig kan ik er tegenwoordig, na vele jaren van aan mezelf werken, veel beter mee omgaan. Maar enige overgevoeligheid op dit gebied blijft en ik moet er op blijven letten dat ik feedback niet persoonlijk opvat.
Uitpakken
Terug naar de feedback/kritiek op mijn foto’s. Kennelijk triggert mijn echtgenoot mijn eigen twijfel die ik, op het gebied van de foto’s op mijn website, diep van binnen ook heb. Ook raakt hij me (onbewust) in mijn kindstuk: “Zie je wel, hij vindt het niet goed genoeg, IK ben niet goed genoeg”. Er zijn geen tranen, maar wel gepikeerdheid.
Het bericht in messenger, met dezelfde boodschap op een andere manier gebracht, zet me aan tot nadenken. Dit komt waarschijnlijk doordat het op de bodem valt van de eerdere opmerking van mijn echtgenoot. Ook de manier waarop het, voorzichtig, omschreven is en doordat er een suggestie bij staat wat ik dan wel kan doen.
Het begint te kriebelen en te borrelen en ik besluit “het kado uit te pakken”. Mijn echtgenoot is meteen enthousiast over het idee om de playmobielpoppetjes in de natuur te fotograferen. Zo lig ik diezelfde middag nog met mijn buik op het gras, nieuwe foto’s te maken voor op mijn website.
Feedback van mijn echtgenoot: “Mooie, kleurige foto’s met een frisse uitstraling, veel beter!”
