Uit mijn eigen praktijk: omgaan met rouw & verlies van werk
Ik volg dit jaar de opleiding tot rouwbegeleider. Hier verdiep ik me in een aantal theorieën. Het duale procesmodel van Stroebe & Schut, de hechtingscirkel/verliescirkel van Kohlrieser & Veenbaas, het rouwtakenmodel van William Worden die mooi zijn verweven in de rouwuitdagingen van Johan Maes en ook het aloude fasemodel van Kubbler-Ross. Deze laatste onderscheidt 5 fasen in het rouwproces: ontkenning, boosheid, marchanderen (onderhandelen), verdriet en aanvaarding, die iedereen op zijn eigen manier doorloopt.
Parallel aan de opleiding word ik begin maart in mijn werkzame leven geconfronteerd met de mededeling dat mijn detacheringscontract van twee dagen bij het SWV aan het einde van dit schooljaar niet wordt verlengd. Dit bericht komt voor mij als donderslag bij heldere hemel, via de mail nota bene! En ik stap vol in de rouwfasen.
Als ik terugkijk op de afgelopen periode zie ik dat ik vervolgens de 5 fasen van Kubbler-Ross allemaal heb doorlopen, en sommige fasen dubbel. Het begint met ontkenning.
Ontkenning: “Dit gebeurt niet bij mij”
Ontkenning is een bewuste of onbewuste weigering om de realiteit onder ogen te zien. Het is een natuurlijke vorm van zelfbescherming.
Ik doe mijn werk al 9 jaar goed en met passie. Ik zorg er samen met intern begeleiders, ouders en andere betrokkenen voor dat leerlingen in het reguliere onderwijs kunnen blijven, dat scholen passend onderwijs bieden zodat leerlingen zich weer kunnen ontwikkelen. Ik word door intern begeleiders en ouders waar ik mee werk enorm gewaardeerd. Dus ik begrijp de mail waarin wordt aangekondigd dat mijn contract (en dat van de andere consultanten) stopt niet het moet een vergissing zijn.
Een (gezamenlijk) gesprek met de directeur van het SWV leidt bij mij tot nog meer ongeloof en onbegrip. Alle beslissingen worden afgeschoven naar het bestuur en er wordt nergens inhoudelijk op ingegaan. Hoewel “we hart hebben voor het kind en onmiskenbaar goed werk hebben geleverd” staat het besluit vast.
De waarheid dat het waarschijnlijk echt gaat gebeuren dringt door en ik word boos, bij tijd en wijle zelfs woedend.
Boosheid: “Waarom met mij?”
Als de waarheid tot iemand is doorgedrongen ontstaat er vaak boosheid. In deze periode is de rouwende meestal moeilijk te benaderen. Onder de woede ligt de pijn.
Ik bedenk allerlei scenario’s van acties die ik ga ondernemen (die ik natuurlijk uiteindelijk allemaal niet uitvoer). Onder deze woede zit een enorme bak verdriet: het werk dat ik al zoveel jaar met passie doe, wordt mij afgepakt! Zomaar… zonder goede onderbouwing en reden. Het voelt zo onterecht en oneerlijk. Ik ga onderhandelen.
Marchanderen: ”Ik beloof een betere persoon te worden als…”
In deze fase probeert men te onderhandelen. Men belooft het één te doen als er iets anders tegenover staat. Veelal is de hoop (op herstel) een grote drijfveer.
“Als ik nou de cijfers laat zien en laat zien dat ik mijn werk goed gedaan heb, mag ik wel blijven”. Ook onderhandel ik met mezelf en ik bedenk dat ik dan op mijn eigen baan ga solliciteren, zodat ik mijn geliefde werk kan blijven doen.
Als na een conferentie (waarbij ik alleen maar als deelnemer aanwezig mag zijn in plaats van als onderdeel van het SWV), waar intern begeleiders hun stem laten horen en vragen stellen, duidelijk wordt dat er echt geen ruimte meer is, dat een groot deel van het bestuur achter de beslissing staat om de CC-ers te offeren, val ik in een gat van boosheid en vooral verdriet.
Verdriet en depressie: ”Ik geef het op”
Wanneer men de realiteit begint te accepteren komen gevoelens van verdriet, spijt, angst en onzekerheid naar boven.
Hoe is het mogelijk dat iemand na 9 jaar zomaar kan besluiten om mijn contract niet te verlengen? Ik ga nog even zoeken naar mijn rechten. Mag iemand deze beslissing zomaar nemen na 9 jaar stilzwijgende contractverlenging? Dit kost me heel veel negatieve energie. Daarnaast kom ik tot de conclusie dat ik niet voor een “bedrijf” wil werken dat zo met zijn personeel omgaat. Daar kan ik niet achter staan en wil ik me niet aan conformeren.
Ik besluit te kiezen voor de mogelijkheid die er ligt om voor het onderwijsexpertisecentrum KANS in onderwijs, waar ik op de loonlijst sta, aan de slag te gaan. Ik mag de training “Groepsgeluk” gaan volgen, waar ik heel blij van word en waar ik in het nieuwe schooljaar mee aan de slag mag. Hiermee komt de aanvaarding van het feit dat na de zomervakantie mijn werk als Collegiaal Consultant van het samenwerkingsverband stopt.
Aanvaarding: “Ik ga verder met mijn leven.”
Als iemand voldoende tijd en vaak ook enige hulp heeft gehad om door de genoemde fasen te gaan begint men de realiteit te accepteren. Er komt berusting en men kan onthechten, loslaten. Loslaten is niet hetzelfde als vergeten. Het is het verlies een plaats geven in het leven en verder gaan.
Nadat ik heb besloten om het SWV los te laten en het hele gebeuren te zien als kans om nog iets nieuws te gaan doen, komt er rust in mij. Wat niet wegneemt dat ik het bizar vind wat er gebeurt is en vooral de wijze waarop. En als ik er met andere over praat, kan ik zo weer in boosheid en verdriet terugvallen.
De ondersteuning van collega’s die in hetzelfde schuitje zitten, de waardering van intern begeleiders op scholen waar ik de afgelopen jaren zo prettig mee heb samengewerkt, de wetenschap dat ik goed werk heb verricht en voor vele kinderen van betekenis ben geweest met betrekking tot hun ontwikkeling, hun welbevinden en hun plekje in het regulier onderwijs ondersteunen mij in deze aanvaarding en doen me goed. Ik maak het schooljaar af met 100% inzet voor leerlingen, hun ouders en IB-ers en geniet ervan.
Een einde en een nieuw begin!
Ik sluit een baan waar ik 9 jaar met passie voor gewerkt heb af met pijn in mijn hart. Als ik terugkijk op deze afgelopen periode vanaf maart zie ik dat ik mijn eigen rouwproces in het verlies van deze baan heb doorlopen. Ik kan mezelf nu wel ervaringsdeskundige op het gebied van rouw en verlies van baan noemen. Kan ik als rouwbegeleider mijn cliënten nog beter begeleiden op dit gebied.
Ik sluit mijn opleiding tot rouwbegeleider succesvol af, weer een stap voor de toekomst van mijn eigen praktijk en mijn nieuwe baan bij KANS in onderwijs waar ik heel veel zin in heb!
“Hoe moeilijk en zwaar het soms ook is om een oude deur te sluiten, bij ieder afscheid opent zich een deur naar een nieuw begin…”