Steeds vaker vertel je hetzelfde verhaal en stel je dezelfde vraag
waarvan je het antwoord meteen weer vergeet
Je geheugen laat je in de steek
Je begrijpt de wereld om je heen niet meer zo goed
en bent af en toe verward
Je wordt boos op je geliefden
die het dichtst bij je staan
Je luistert niet meer (echt) naar anderen
Het leven wordt steeds zwaarder voor je
In kleine stukjes neem ik afscheid van jou…
Afgelopen woensdag krijg ik een appje van een cliënt die ik begeleid na het overlijden van haar partner: “Wil je mij zo snel mogelijk bellen, het gaat niet goed met mij!” Ik zie dat ik ook een gemiste oproep van haar heb. Ik heb haar twee weken geleden voor het laatst gezien. Ik bel haar meteen op. Ze is totaal over haar toeren, in tranen en ziet het allemaal niet meer zitten.
Ben jij pas gescheiden en zie je als een berg op tegen de feestdagen? Of ben je al langer gescheiden en vind je het ieder jaar gedoe?
Voor veel gescheiden ouders zijn de feestdagen helemaal niet zo feestelijk en gezellig. Het is soms behoorlijk ingewikkeld om alles geregeld te krijgen, zodat iedereen het naar zijn zin heeft. En dan zijn er ook nog de dagen dat de kinderen niet bij jou zijn…
In dit blog geef ik je een aantal tips om de feestdagen na de scheiding zo goed mogelijk door te komen.
Je vertelt me dat je de laatste dagen erg verdrietig bent en huilt in bed, je mist je papa heel erg. Jij bent een meisje van 11 jaar, je papa is bijna 3 jaar geleden overleden. Je komt sinds een paar maanden regelmatig bij mij om over je verdriet en over papa te praten. Dat vind je fijn.
Vandaag vraag ik je hoe jouw verdriet eruit ziet. Je kijkt me met grote, vragende ogen aan en haalt je schouders op, je kunt er geen antwoord op geven.
Op het nest blijven
Joris is 5 jaar oud. Zijn papa en mama zijn niet meer verliefd en wonen niet meer tegelijkertijd in hetzelfde huis. Eerst wel, maar toen maakten papa en mama heel vaak ruzie. Dan verstopte Joris zich onder het bed en deed hij zijn vingers in zijn oren, zodat hij niks kon horen, totdat de ruzie weer over was. Dat was niet fijn en Joris was vaak verdrietig. Joris woont nog steeds in hetzelfde huis, samen met zijn jongere broertje Sam. Maar papa en mama wonen er nu om de beurt. Papa op zondag, maandag, dinsdag en woensdag. Mama op donderdag, vrijdag en zaterdag. Joris vindt het fijn zo. Alleen jammer dat papa en mama er niet meer samen zijn. Nu kunnen ze op zondagochtend niet meer met zijn vieren stoeien in het grote bed en papa en mama komen ook niet meer allebei een kusje geven voor het slapen gaan. Dat laatste mist Joris het meeste. Als papa thuis is, mist Joris mama. Als mama thuis is, mist hij papa.
Ik zit aan tafel met een kopje thee. Het nummer “Memories” van Maroon 5 komt voorbij op de radio. Mijn gedachten gaan meteen naar jou.
Jij bent een puber, je vader is ruim twee jaar geleden overleden. Een paar weken geleden maakten we kennis en je vertelde dat het goed met je gaat. Mama wil graag dat je een paar keer met mij praat. Jij vindt dat prima. Je vertelt open over jezelf, je hobby’s, je school en over je papa. Wie hij was, zijn ziekte, zijn overlijden waar je bij aanwezig was, zijn crematie. Als je weggaat zeg je dat je het fijn vindt om met mij over papa te praten en dat je volgende keer graag weer komt.
“Waarom doe jij dit werk eigenlijk? Vind je het leuk om kinderen te laten huilen?” vraagt mijn cliëntje, nadat hij net driftig een traan heeft weggeveegd. Ik zit aan tafel met Kas van 9. Het is de laatste bijeenkomst vandaag en ik zie de opluchting op zijn gezicht. Kas vind het niet echt leuk om bij mij te komen. Hij “moet” van zijn ouders en juf met mij praten, voor hem hoeft het niet. Iedere week als ik hem ophaal in de klas zie ik zijn gezicht even vertrekken in een grimas, maar iedere keer staat hij daarna meteen op en loopt hij met me mee. Hij begint een geanimeerd gesprek over fortnite of basketbal en stelt mij een heleboel vragen. Een mooie afleidingsmanoevre en ik ga altijd even met hem mee in dit gesprek om het ijs te breken.
Als kinderen te maken krijgen met een ingrijpend verlies in hun leven, moeten ze zich beschermen tegen de gevoelens die een verlies met zich meebrengt. Om te kunnen overleven bouwen sommige kinderen een muur om hun hart, zodat niet alle emoties onbeperkt binnen komen. Zo ook Wouter, een jongen van 10, die een paar jaar geleden zijn broer heeft verloren. Hij heeft een flinke kasteelmuur als vesting rond zijn hart gebouwd. Naast de muur rond zijn hart heeft hij om te kunnen overleven zich aangewend om altijd vrolijk te zijn, grapjes te maken en anderen te helpen.
Afgelopen donderdag was ik in Papendrecht bij een lezing van de Vlaamse Klinisch psycholoog Manu Keirse. Hij wordt gezien als autoriteit in Nederland en België op het gebied van omgaan met rouw en verlies en palliatieve zorg. Het was een zeer inspirerende lezing met als titel: “Verlies en verder”.
Manu Keirse spreekt niet meer over rouw verwerken maar over verlies overleven. Bij verwerken ga je ervan uit, dat het verlies ooit over is. Mensen die een dierbare hebben verloren of ander verlies hebben geleden, weten dat dit niet zo is. Verlies blijft altijd een onderdeel van je leven. Om verlies te overleven moet een rouwende rouwarbeid verrichten. Rouw is een heftige, maar normale reactie op een ingrijpende gebeurtenis in iemands leven. Dit is serieus, hard werken voor lichaam en geest.
In mijn praktijk de Pleisterplek begeleid ik een jongen van 9 jaar, waarvan twee jaar geleden de oudere broer is overleden. Thuis zijn er af en toe uitbarstingen van verdriet en boosheid en op school zijn er zorgen qua leerontwikkeling. De jongen wordt bij mij aangemeld. Het is een vrolijke en sociale jongen. Hij vertelt over zijn gezin, zijn vrienden en zijn broer. Hij is dol op gamen. Als ik de tweede bijeenkomst dieper op zijn broer in wil gaan voel ik weerstand. Als ik dit benoem begint de jongen te huilen en zegt hij: ” Als ik over hem praat moet ik huilen, ik wil niet huilen. Ik wil alleen maar vrolijk zijn“. Hij wrijft gauw zijn tranen weg.